De cafés in Nederland verkeren de afgelopen twee decennia in zwaar weer. De bezoekersaantallen lopen terug, blijkt uit cijfers van het CBS. Ook in Overijssel verdwijnen de cafés al jaren beetje bij beetje. In deze vierdelige serie duiken wij dieper in de achtergronden van het cafébestaan. De oorzaken en gevolgen van het wegvallen van deze tak van de horeca worden behandeld. Ook wordt de huidige situatie van de café-eigenaren behandeld nu we in een lockdown ziten. Wij volgen verschillende Overijsselse (oud-)café-eigenaren en tekenen hun verhaal op.
Met die dalende aantallen zijn de cafés een vreemde eend in de bijt binnen de horecasector. Het aantal horecagelegenheden stijgt namelijk al jaren in Nederland en in 2020 werd er zelfs een recordaantal genoteerd. Vooral restaurants en eetgelegenheden schieten als paddenstoelen uit de grond, maar de cafés blijven daarin achter.
Oorzaken van het wegvallen van cafés
Dit bevestigt ook Geerlof Kanis van Koninklijke Horeca Nederland, en tevens eigenaar van Grand Café Centraal in Haaksbergen. “De cafés in de dorpen hebben het gewoon heel erg lastig, dat hadden ze buiten deze pandemie ook al.” Volgens hem zijn er meerdere redenen voor die dalende tendens:
- Het verhogen van de alcoholleeftijd van 16 naar 18 jaar
- Het rookverbod in cafés.
- De opkomst van de drinkkeet, waar jongeren in het weekend naartoe gaan in plaats van de cafés.
- De stuntprijzen van de supermarkten voor bijvoorbeeld een kratje bier.
- Het veranderende consumentengedrag. Mensen blijven bijvoorbeeld niet meer tot in de vroege uurtjes hangen, maar gaan nu eerder uiteten dan een drankje doen in het café.
- Café wordt niet meer gezien als centrale sociale plek van samenkomst.
Boudewijn te Koppele herkent deze oorzaken ook. Hij was dertig jaar lang eigenaar van café De Verdieping in Haaksbergen, maar zag het cafébestaan met eigen ogen veranderen: “De wetgeving door de overheid werd steeds strenger. Daarmee bedoel ik de alcoholverhoging van 16 naar 18 jaar en het rookverbod in de cafés. Dat heeft het er niet leuker op gemaakt. Ook kwamen er steeds meer kosten bij, denk bijvoorbeeld aan kosten voor het uitzenden van voetbalwedstrijden, die liggen jaarlijks op een paar honderd euro. Het werd er op deze manier niet leuker op om een café te runnen. Op een gegeven moment is de lol er wel een beetje vanaf en heb ik begin dit jaar besloten om ermee te stoppen.”
Tegenwoordig runt de 62-jarige Boudewijn een Live Cooking bedrijf. “Normaal gesproken geven wij workshops aan grote groepen en aan bedrijven, maar door de coronacrisis ligt dat helemaal stil. Ik heb mij nu gestort op het maken van broodjes voor bedrijven. Je doet wat je kan.”
Ander ritme
Een compleet ander ritme dus vergeleken met het harde cafébestaan, waar hij jarenlang tot in de vroege uurtjes aan het werk was en pas in de vroege ochtend weer thuis kwam. “De buurt verklaarde mij weleens voor gek en had geen idee wat ik allemaal uitspookte. Dat hoort bij het bezitten van een café, je werkt altijd wanneer anderen vrij zijn. Mijn vrouw ging dertig jaar lang in haar eentje naar verjaardagen en bruiloften, omdat ik moest werken. Dat heb ik nu niet meer, en ik kan je vertellen: Dat went vrij snel!”
Hoe verder als café?
Een oplossing om het dalende aantal cafés tegen te gaan is lastig, zegt Kanis, maar mogelijke oplossingen zijn er wel degelijk: “Blijf bij je eigen identiteit, want cafés moeten die unieke sfeer behouden waar ze bekend om staan. Verder zien we ook vaak dat het uitbreiden met een apart eetgedeelte kan werken. Ook de hulp van gemeenten is wenselijk. Zij kunnen met een subsidie het verenigingsleven binnen een dorp weer stimuleren.”
Want dat verenigingsleven is nou net een belangrijke bron van inkomsten waar cafés van oudsher hun bestaan aan te danken hebben, meer daarover in aflevering 2!